سازش و میانجیگیری در دعاوی بین المللی
سازش و میانجیگری روشی ست که طرفین اختلاف با پادرمیانی و مساعدت شخص ثالثی مشکلات و اختلافات موجود را حل و فصل می کنند . درواقع نقش فرد ثالث در سازش و میانجیگری بعنوان یک رکن اصلی تعریف می شود که در فرایند سازش نقش موثری دارد سازش دهنده نمی تواند مانند داور یا دادرس به صدور رای اقدام کند وی صرفا نقش تسهیل کننده را در مذاکرات برعهده دارد و طرفین را به یکدیگر نزدیکتر می سازد عناوینی چون مساعی جمیله ، میانجیگر و سازشگر بعنوان ثالث نقش واسط و تسهیل کننده دارند ولی نقش هرکدام تفاوت هایی با یکدیگر دارد منظور از مساعی جمیله شخص واسطی ست که می کوشد طرفین را به پای میز مذاکره برساند تا مذاکره شروع شود سپس جریان جلسات را ترک می کند و در فرایند آن دخالتی ندارد مساعی جمیله بیشتر در خصوص اختلافات خیلی حاد و امتناع طرفین از مذاکره موضوعیت دارد مصداق بارز این امر اختلافات سیاسی میان دولتها ست . منظور از میانجیگر شخص واسطی ست که در فرایند سازش دخالت می کند ولی راهکار خاصی ارائه نمیدهد صرفا به طرفین کمک می کند تا بتوانند با تحمل نظر مخالف میز مذاکره را ترک نکنند و به احتمالا به نتیجه برسند و اما سازشگر شخص واسطی ست که نقش بسیار موثرتری نسبت به میانجیگر و مساعی جمیله دارد . سازشگر علاوه بر دخالت در فرایند سازش ، راهکار نیز به طرفین ارائه می دهد ولی در نهایت سازشگر نیز مانند مساعی جمیله و میانجیگر نمیتواند رای صادر کند و یا الزاما سازش قطعی بین طرفین منعقد نماید.
و اما تفاوت سازشگر ، میانجیگیر و مساعی جمیله با شخص داور در قاطع بودن رای داوری در رفع اختلاف است
مراحل میانجیگری و سازش
مرحله اول -اعتماد سازی و رابطه سازی بین طرفین است
دراین مرحله شخص واسط سعی می کند طرفین را به پای میز مذاکره بکشاند برای این مهم باید ابتدا برمحوریت مشترکات موجود و حسن نیت های طرفین ، اعتماد طرفین را نسبت به یکدیگر جلب نماید
مرحله دوم -تشخیص موارد نزاع
دراین مرحله شخص واسط سعی میکند مسائل اصلی مورد نزاع طرفین و خواسته های طرفین را شناسایی کند و از دو جنبه انها را بررسی کند اولا ایا قابلیت سازش از نظر قانونی در ان زمینه ها وجود دارد ؟ ثانیا- باتوجه به شرایط پرونده و توانایی طرفین ایا تمایل و قدرت صلح و سازش بین طرفین در عالم واقع وجود دارد ؟
مرحله سوم – حفظ فرایند مذاکرات
دراین مرحله شخص واسط می کوشد فرایند مذاکرات و نشست ها را حفظ کند به گونه ای که درصورت بروز اختلاف و تنش بین طرفین سعی کند طرفین را به نرمش و خویشتنداری دعوت و انسجام مذاکرات را تا نیل به مقصود طی نماید.
مرحله چهارم- ارائه راهکارو پیشنهاد توسط سازشگر
چنانچه شخص واسط در تعریف سازشگر باشد چنانچه در تفاوت سازشگر و میانجیگیر اشاره کردیم وی قدرت ارائه پیشنهاد و راهکار دارد دراین صورت میتواند با ارائه پیشنهادات خلاقانه خود طرفین را به سازش نهایی نزدیکتر سازد
مرحله پنجم- تهیه پیش نویس سازش نامه
در این مرحله ، حساسیت امر در تدوین و تنظیم جزییات سازش و ضمانت اجراست که ممکن است زحمات شخص واسط را به هدر دهد
مرحله ششم – تعیین تکلیف پرونده
درصورت وقوع اختلاف در اجرای سازش نامه ست . معمولا توافقاتی که با حضور شخص ثالث به سازش میرسد شیوه داوری انتخاب می شود که گاه ممکن است شخص سازشگر خود نیز به عنوان داور طرفین تعیین گردد
مرحله هفتم
نظارت شخص واسط بر امر اجرای سازش نامه ست
قوانین مذکور در دنیای بین الملل :
در دنیای بین الملل کنوانسیون میانجیگری سنگاپور در مجمع عمومی سازمان ملل متحد تصویب شد تاکنون 53 کشور من جمله ایران این کنوانسیون را امضا نموده اند کنوانسیون مذکور در تاریخ 12 سپتامبر سال 2020 بین کشورهای عضو لازم الاجرا شد این کنوانسیون درصدد است بتواند مانند رای داوری رنگ قطعی بودن و قدرت اجرایی به ان ببخشد که تاکنون چندان در این زمینه موفق نبوده و استقبال چندانی از کنوانسیون نشده است .
قانون نمونه میانجیگری تجاری بین المللی از 20 ماده تشکیل شده است اعمال قانون نمونه بر روند میانجیگری به توافق طرفین نیاز ندارد و چنانچه طرفین نسبت به میانجیگری توافق نمایند قانون اعمال می شود باوجود این طرفین می توانند با تراضی از اعمال قانون نمونه نسبت به میانچیگری خود جلوگیری کنند بنابراین درصورت سکوت طرفین ، قانون مزبور اعمال می شود مگر اینکه طرفین به صراحت اعمال قانون را استثنا کنند
بخش انتهایی قانون نمونه به توافقات ناشی از میانجیگری و سازش ، قدرت اجرایی می بخشد همانطور که رای داوری قابل اجراست توافقات حاصله نیز خودبه خود قابل اجرا می شوند و هرکدام میتوانند اجرای ان را از مقام قضایی کشور مدنظر تقاضا کنند و دادگاهها از رسیدگی مجدد باید خودداری کنند
