عزل داور
دراین مقاله قصد داریم در خصوص عزل داوری آنچه مورد نیاز و دانستن آن ضروری است بیان گردد شخص داور ممکن است شخصا از داوری استعفا دهد یا پس از قبولی ممنوع از داوری گردد یا آنکه عزل شود در هرصورت از ادامه داوری باز میماند در این مقاله در خصوص عزل داوری سخن خواهیم گفت طرفین در شرط داوری عموما یک داور اختصاصی و یک سرداور را انتخاب می کنند در این فرض چنانچه یکی از طرفین بخواهد داور خود را عزل کند قانون چه راهکاری پیش بینی نموده است ؟ آیا اساسا عزل داور ممکن است ؟ قبل از ورود به بحث باید در خصوص تفاوت آٍثار عزل داوری مقید و مطلق نکته مهمی یاداوری گردد چنانچه داوری مقید باشد با عزل داور ، داوری اساسا زایل می گردد ولی در داوری مطلق ، عزل داوری موجب زوال شرط داوری نمی شود . قانون عزل داور را مقدور دانسته ولی برای آن شرطی قرار داده است عزل داور مطابق ماده 472 قانون ایین دادرسی مدنی تجویز شده است اما به شرط تراضی طرفین .. ماده 472 : ” بعد از تعیین داور یا داوران ، طرفین حق عزل آنان را ندارند مگر با تراضی ” انچه مسلم است در خصوص داور مشترک یا داور مرضی الطرفین یا انتخاب سرداور این امکان وجود دارد اما آنچه قابل بحث است در دو سوال زیر قابل طرح است :
سوال اول -آیا عزل داور اختصاصی نیز نیاز به رضایت طرف دیگر دارد ؟
در پاسخ به سوال اول ، با توجه به اینکه داور اختصاصی وکیل طرف تعیین کننده ، نیست بلکه قرار است به عنوان یک داور بی طرف به قضاوت بپردازد و از سوی دیگر نیز ماده 472 مطلق است و بیان شده ” داور یا داوران ..” بنابراین فرقی نمیکند کدام داور عزل شود داور مدنظر در هرصورت قابل عزل است اما مشروط به توافق طرفین اما برخی دیگر از دکترین برخلاف این نظر معتقدند که ماده 472 منصرف از داور اختصاصی ست زیرا طرفین از اول با انتخاب داور اختصاصی قصد داشته اند که در خصوص داور اختصاصی خود اختیار عمل داشته باشند ، این گروه معتقدند در خصوص تعیین داور اختصاصی هیچ توافقی نبوده است تا برای عزل آن ، توافق لازم باشد .همچنین عموم قاعده ” من ملک ” نیز بیانگر اختیار شخص در تغییر داور اختصاصی خود تا پیش از شروع داوری است .
سوال دوم- آیا عزل داور منتخب دادگاه نیز با تراضی طرفین مقدور است ؟
در پاسخ به سوال دوم به نظر میرسد باتوجه به اطلاق قانون در ماده 472 این امکان وجود دارد که داور انتخابی دادگاه نیز عزل شود بخصوص آنکه ماده 472 دقیقا بعد از ماده 471 ذکر شده است ماده ای که به نحوه انتخاب داور با قرعه از طریق دادگاه اشاره می کند
سوال سوم : اعلام عزل به داور
آیا باید مانند وکیل ، عزل داور به اطلاع و رویت داور برسد تا عزل وی دارای اعتبار شود ؟ در این خصوص نظر داده اند که نباید داور را با وکیل مقایسه کرد و داور به محض عزل ، فاقد سمت می شود و نیازی به اطلاع وی نیست در این خصوص استناد کرده اند که در وکالت حقوق شخص ثالث درمیان است ولی در داوری این
چنین نیست .
سوال چهارم:آیا تراضی در خصوص عزل وکیل باید کتبی باشد ؟
برای دریافت پاسخ روشن و دقیق لازم است به ماده 481 نظر ویژه ای بیندازیم : ماده481-در موارد زیر داوری از بین می رود :
1-با تراضی کتبی طرفین دعوی
2- با فوت یا حجر یکی از طرفین دعوا
گویا در بند 1 ماده مذکور به نوعی حق عزل داور موضوع ماده 472 را تکرار نموده است هرچند در ماده 481 از لفظ داوری استفاده می کند ولی در دو معنای از بین رفتن قرارداد جریان داوری و قرارداد با داور بکار رفته است فلذا به نظر می رسد تراضی در خصوص عزل باید به طور کتبی باشد با این حال به نظر رویه قضایی در این خصوص قاطعیت صد در صدی ندارد چه اینکه در یکی از آرای تجدیدنظر ، عزل تلویجی داور مورد قبول قرار گرفته است .
